Ankilozan spondilit nedir?
Ankilozan spondilit, omurgadaki eklemlerin iltihaplanması sonucu ortaya çıkan bir tür romatizma hastalığıdır. İltihap azaldığında, omurlar arasında yeni kemikler oluşur ve omurganın birleşmesine neden olur, bu da hareketi kısıtlar ve ciddi ağrılara yol açabilir.
Ankilozan spondilitin belirtileri nelerdir?
Ankilozan spondilit teşhisi konulmuşsanız ortaya çıkabilecek bir dizi belirti bulunmaktadır. Bu belirtiler genellikle farklı zamanlarda deneyimlenir ve “alevlenme” dönemi öncesi belirtileri neredeyse hiç görmeyebilirsiniz. Fizyoterapistler, semptomlarınızı yönetme yollarını tartışarak aktif bir yaşam tarzına devam etmenize yardımcı olacaktır. Ankilozan spondilit belirtileri şunları içerir:
- Bel ağrısı
- Omuzlarda, boyunda, kalça bölgesinde ve arka uyluklarda ağrı
- Hareket ederken sertlik
- Gözde ağrı veya kızarıklık
- Yorgunluk
- Anemi
- Günlük yaşam aktivitelerini gerçekleştirme yeteneğinde azalma
- Anksiyete
- Kilo kaybı
AS’li bireyler aynı zamanda şu sorunlarla da karşılaşabilir:
- Gözler (üveit).
- Cilt (sedef hastalığı).
- Gastrointestinal sistem (enflamatuar barsak hastalığı veya IBD).
- Kalp, akciğerler ve böbrekler, ancak bunlarla ilgili durumlar yaygın değildir.
Nasıl Hissettirir?
Ankilozan spondilit ile en sık görülen belirti, sakroiliak eklem (omurganın tabanında) ve bel bölgesinde ağrı ve sertliktir. Ağrı özellikle gece yarısında daha kötüdür. AS’li kişiler ayrıca kalça ve omuz ağrısı da yaşayabilirler. AS’ye bağlı ağrı genellikle sabah sertliği ile birlikte gelir, bu sertlik bir saatten daha uzun sürebilir ve/veya uzun süre hareketsiz kaldıktan sonra hissedilir. Bu tür sertlikler genellikle egzersiz veya fiziksel aktivite ile düzelme eğilimindedir. AS’li kişiler genel yorgunluk ve kötü uyku da yaşayabilirler.
Denetim altına alınmazsa, boyun, omurga ve kalça eklemlerindeki AS kaynaklı kemik füzyonu (kemiklerin birleşmesi) veya ankiloz nedeniyle aşağıdaki sorunlar ortaya çıkabilir:
- Zamanla kötüleşen sertlik ve baş çevirme, doğrulma veya eğilme yeteneğinde azalma.
- Doğru duruşu koruma güçlüğü. Ankilozan spondilit’li kişiler öne doğru eğilebilir, bu da yürümeyi zorlaştırır ve düşme riskini artırabilir. Bu “eğik” duruş, omurgada stres ve ağrıyı artırabilir.
- Osteopeni veya osteoporoz (düşük kemik kitlesi). Bu, özellikle omurga ve kalça bölgelerinde kırık riskini artırabilir.
- Solunum problemleri. Kaburga ve omurganın birleştiği eklemler sertleşebilir, bu da göğüs ve akciğer genişlemesini sınırlayabilir. Bu sertlik nefes darlığına ve akciğer enfeksiyonu riskinin artmasına neden olabilir.
Vakaların yaklaşık %40’ında, Ankilozan spondilit gözün yumuşak dokularını etkileyebilir (üveit). Göz etkilenirse, kişi göz ağrısı, bulanık görme ve ışığa karşı artan duyarlılık yaşayabilir. AS’li kişiler aynı zamanda cilt sorunları (sedef hastalığı) ve enflamatuar barsak hastalığına sahip olabilir, bu durum karın ağrısı, ishal ve kilo kaybına neden olabilir.
Ankilozan spondilit nasıl teşhis edilir?
Ankilozan spondilit teşhisini onaylayacak belirli bir test bulunmamakla birlikte, genellikle bu kararı vermek için bir dizi test yapılır. Herhangi bir semptomu tespit ettiğinizde doktorunuza danışmanız önemlidir. Erken teşhis, tedavilerden en iyi sonucu almanızı sağlar. Teşhiste şunlardan yararlanılabilir:
- Kan testleri: HLA-B27 geni için testiniz pozitif ise, AS geliştirme riskiniz daha yüksektir
- Röntgenler
- Ankilozan spondilit semptomlarının varlığı
Ankilozan spondilit (AS) ve Fizik Tedavi
Fizyoterapinin amaçları şunlardır:
- Ağrıyı azaltmak
- Eklem sertliğini azaltmak
- Yorgunluğu en aza indirmek
- Duruşu düzeltmek
- Kuvveti ve hareket aralığını artırmak
- Kardiyovasküler kondisyonu iyileştirmek
- Günlük yaşam aktivitelerine dönüşü sağlamak
Fizyoterapi yöntemleri şunları içerebilir:
- Ağrı kontrol yöntemleri
- Kuvvetlendirme egzersizleri: Sırt ve karın kaslarınızdaki gücü artırmak, ağrıyı azaltabilir ve duruşunuzu iyileştirebilir. Ayrıca yürüme ve normal günlük aktiviteler yapma yeteneğinizi de geliştirir.
- Hareket aralığı egzersizleri: Hareket açıklığı ve germe egzersizleri, omurganın ve diğer eklemlerin sertleşmesini önlemeye yardımcı olur. Ayrıca daha esnek kasları ve eklemleri korumanıza yardımcı olurlar. Fizyoterapistiniz size ağrıyı ve fiziksel işlevi iyileştirmeye yardımcı olabilecek egzersizler öğretecektir. Bu egzersizler ayrıca kemik füzyon riskini azaltabilir.
- Kardiyovasküler aktiviteler: Yürüme, yüzme veya bisiklete binme gibi düşük etkili egzersizler kalp hastalığı riskini azaltabilir. AS’li kişilerde ağrı, sertlik ve yorgunluk riskini de azaltabilir.
- Nefes egzersizleri: Fizyoterapistiniz size göğüs genişlemesini iyileştirmek için egzersizler öğretebilir. Bu daha rahat nefes almanızı sağlayacaktır. Bu egzersizlerin amacı vücuttaki oksijen ve kan akışını arttırmaktır. Vücutta yeterli kan akışı ve oksijen almak, sertliği, ağrıyı ve yorgunluğu azaltmaya yardımcı olabilir.
- Tempo kontrolü önerileri
- Evde size yardımcı olabilecek uzman ekipman sağlanması
- Hafif mobilizasyonlar
- Isı terapisi
- Soğuk terapi (kriyoterapi)
- Duruş egzersizleri: Kambur durmaktan veya öne eğilmekten kaçınmak için duruşu iyileştirmek, omurga ve diğer eklemlerdeki ağrıyı azaltabilir. Ayrıca düşme riskini azaltabilir.
- Elektroterapi (Ultrason, TENS)
- Masaj
- Parafin
- Hidroterapi
Ameliyat sonrası
Kalça eklemlerinizde şiddetli artrit geliştiyse, doktorunuz tam bir eklem replasmanı önerebilir. Fizyoterapistler, insanların ameliyattan sonra iyileşmelerine yardımcı olur. Fizyoterapinin size yardımcı olacağı konular şunlardır:
- Gücü, esnekliği ve dayanıklılığı yeniden kazanma
- Yürüme yeteneğini ve dengeyi geliştirme
- Günlük aktivitelerinize güvenli bir şekilde dönmenize yardımcı olur.
Sıkça sorulan sorular
Ankilozan spondilit önlenebilir mi?
AS genetik bir hastalıktır. Henüz bunu önlemek için bir yol bulunmamaktadır. Bununla birlikte, bir fizyoterapist fiziksel işlevinizi artırmanıza ve semptomlarınızı yönetmenize yardımcı olabilir. Fizyoterapistler size vücudunuzu en iyi şekilde nasıl hareket ettireceğinizi ve duruşunuzu nasıl düzelteceğinizi öğretir. Durumunuza özgü germe, güçlendirme ve kondisyon egzersiz programları tasarlar ve reçete ederler. Fizyoterapistiniz, sizin en üst düzeyde işlev gösterebilmeniz için sizinle birlikte çalışacaktır.