TENS (Transkutanöz Elektriksel Sinir Stimülasyonu):
- Akut ve kronik ağrılı hastalıklarda analjezi için kullanılan elektroterapi yöntemidir.
- Frekansı 1-200 Hz, şiddeti 0.1-120 mA, atım süres, 50-400 mikrosaniyedir.
- Çoğunlukla pille çalışan, küçük taşınabilir cihazlar tercih edilmekle birlikte, şehir şebekesini kullanan büyük cihazlarda kullanılabilir.
Fizyolojik Etkisi:
- Duyu, motor, duyu-motor-nosiseptif liflerin seçilmiş olarak depolarize edilmesidir.
Etki Mekanizması Teorileri:
-
Kapı Kontrol Teorisi:
- Kalın afferent liflerin seçici olarak uyarılarak medulla spinalis seviyesinde geçişin kapatılmasıdır (Presinaptik inhibisyon)
-
Opiad Sistem:
- Ağrılı uyaran vererek daha üst seviyedeki inhibitör mekanizların aktive edilmesi ve bu yolla ağrı hafızalarının kırılmasıdır. (Postsinaptik inhibisyon)
- Endojen opiadlarının salınımını tetiklediği düşünülmektedir.
-
Lokal Vazodilatasyon Teorisi:
- TENS’in miyofasial semptomlu hastalarda lokal vazodilatasyon oluşturduğu yönündedir.
-
Akupunktur Teorisi:
- TENS’in, enerji akışını etkileyecek akupunktur noktalarını stimüle etmek için kullanıldığı ve böylece ağrıya neden olan durumu değiştirdiği savunulmaktadır.
Çeşitleri
1.Konvansiyonel TENS (Geleneksel TENS):
- Yüksek frekanslı, kısa süreli akım.
- Frekansı 60-80 Hz, akım geçiş süresi 50-100 mikrosaniyedir.
- Kas kontraksiyonu yoktur.
- Kolay tolere edilir.
- A-alfa ve beta liflerini uyarır. (Kapı kontrol teorisi)
- Etkisi hızlı başlar, çabuk kaybolur.
- Uzun süre uygulanabilir, tekrarlanmasında sakınca yoktur.
2.Akupunktur TENS:
- Düşük frekanslı, uzun süreli, yüksek şiddette uyarı verir.
- Frekansı 1-5 Hz, akım geçiş süresi 150-200 mikrosaniyedir.
- Çok hafif rahatsızlık hissi verir.
- Gözlü görülür kas kontraksiyonu vardır.
- C sinir liflerini etkiler. (Beta-endorfin ve enkefalin salınımını tetikler)
- Tedavi süresi genellikle 30-60 dakikadır.
- Etkisi birkaç saat gecikebilir, fakat birkaç saat devam eder.
3.Kısa, Şiddetli TENS:
- Yüksek frekanslı, uzun süreli akım.
- Frekansı 60-120 Hz, akım geçiş süresi 200 mikrosaniyedir.
- C sinir liflerini aktif eder. (Karşıt irritasyon oluşturur)
- Tetanik kas kontraksiyonu oluşur.
- Tedavi süresi genellikle 10-15 dakikadır.
4.Burst TENS (Patlayıcı TENS):
- Kesikli yüksek ve alçak frekanslı akımlar birbirini izler.
- Yüksek frekans 50-100 Hz, alçak frekans 1-10 Hz.
- Gözle görülür kas kontraksiyonu oluşur.
- Analjezinin başlaması birkaç saati bulabilir,fakat saatlerce devam eder.
- Tedavi süresi 30-60 dakikadır.
5.Modülasyon TENS:
- Frekans ve amplitüd otomatik olarak değişir.
- Akomodasyon ve duyusal adaptasyona engel olabilmek için geliştirilmiştir.
Elektrotların Yerleştirilmesi:
- Her hastaya uygulanabilir spesifik elektrot yerleşim yeri yoktur.
- Mümkünse, elektrotlar hastanın erişebileceği bir vücut kısmına yerleştirilmelidir.
Stimülasyon alanları:
- Ağrılı nokta
- Periferik sinirin yüzeyel noktası
- Dermatom alanı
- Tetik veya akupunktur noktaları
- Miyotomlar
- Motor alanlar
- Tedavide seans süresi değişkendir.
- Genellikle 30-60 dk arası tavsiye edilir.
- Günde toplam 8 saat, üç haftalık uygulama en sık önerilen formdur.
- Postoperatif ağrı gibi özel durumlarda 48 saat sürekli uygulanabilir.
- Başlangıçta genellikle konvansiyonel TENS tercih edilir ağrıda rahatlama olmazsa diğer modlara geçilir.
Endikasyonları:
- Çeşitli hastalıklarda ağrının tedavisinde kullanılır;
- Kronik ağrılar,
- Bel ağrısı,
- Artrit,
- Doğum ağrısı,
- Sırt ağrısı,
- Cerrahi ağrı,
- Migren,
- Nöropatik ağrı,
- Menstrüel ağrı,
- Baş ağrısı,
- Romatizmal ağrılar vb.
Kontrendikasyonları:
- Pacemaker kullananlarda,
- Kardiyak sorunu olanlarda göğüs ön duvarı üzerine,
- Gebelikte abdominal ve pelvik bölgeye,
- Transservikal alana,
- Göz ve mukozalar üzerine,
- Epilepsi, SVO geçiren hastalarda baş ve boyun bölgesine.
Kaynak:
- Dr. Serap Alper – Transkütan Elektriksel Sinir Stimülasyonu – Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon
- Doç. Dr. Ela Tarakcı – Transkütanöz Elektriksel Sinir Sitimülasyonu – Fiziksel Modaliteler ve Elektroterapi