Hemiplejik hastalarda Bobath Tekniği:
- Nörogelişimsel Tedavi ya da Sinir Sisteminin Gelişimine Yönelik Tedavi olarak da bilinir.
- Üst motor nöron lezyonlu hastalara (serebral palsi, hemipleji) yönelik geliştirilmiştir.
- Hasta değerlendirmesi tedavinin başında yapılsa da tedavi süresince devam eder.
- Hasta bütün olarak ele alınır.
- Hastanın bilinçlendirilmesi ve hasta yakınlarının eğitimi önemlidir.
- Bobath’a göre üst motor nöron lezyonlu hastalarda normal motor davranışın ortaya çıkışını engelleyen, anormal postural tonus ve primitif postural reaksiyonlardır.
- Kas kuvvetindeki değişimler ikincil problemlerdir.
- Tedavinin temeli kas tonusunun normalleştirilmesi ve primitif postural reaksiyonların inhibisyonudur.
- Bobath’a göre normal postural reaksiyonlar, normal harekete zemin hazırlar.
- Postural reaksiyonlar, subkortikal düzeyde kontrol edilen otomatik hareketler olsa da aktif hareketlerdir.
Bobath tekniğinin temeli bu otomatik postural reaksiyonlar şunlardır:
- Doğrulma reaksiyonları
- Denge reaksiyonları
- Kasların postür değişikliklerine otomatik adaptasyonu
Anormal postural refleks aktivite sorumlu olanlar şunlardır:
- Assosiye reaksiyonlar
- Serbestlenen asimetrik tonik boyun refleks aktivitenin etkileri
- Serbestlenen pozitif destekleme reaksiyonunun etkileri.
Bobath Tekniğinde Hasta Değerlendirmesi:
- Genel sağlık durumu
- Postural tonus ve farklı pozisyon ve hareketlerde tonus değişimleri
- Postür ve hareket paternlerinin kalitesi
- Fonksiyonel olarak yapabildikleri ve yapamadıkları, nedenleri
- Duyu kaybı ve motor performansa etkileri
Duyu Testleri
- Pozisyon hissi ve hareket testleri
- Basınç ve hafif dokunma için testler
- Stereognozi testleri.
Bobath Tekniğinde Tedavi:
Flask dönem:
- Pozisyonlama: Bobath tekniğinde pozisyonlama refleks inhibe edici paterne (RİEP) göre yapılır:
- Skapula protraksiyon
- Omuz abduksiyon-eksternal rotasyon
- Dirsek abduksiyon
- Önkol supinasyon
- El bileği ekstansiyon
- Parmaklar ekstansiyon
- Başparmak abduksiyondadır.
- Yatakta dönme eğitimi
- Tonus normalleştirme çalışmaları: Gövde elongasyonu, omuz protraksiyonu, bazı stimulasyon teknikleri
- Oturma, ayakta durma ve yürümeye hazırlık eğitimi: Gövde denge egzersizleri, bacak kontrolü egzersizleri, ayağa kaldırma çalışmaları.
Spastisite dönemi:
- Ayakta durma
- Ağırlık aktarımı
- Yürüme eğitimi
- Kol hareketlerinin kontrolü, dirseğin bağımsız ve kontrollü hareketleri
- Ev için egzersiz eğitimi
Nispi iyileşme dönemi:
- Spastisite azalmıştır.
- Hasta yürür ve eline konan cisimleri tutabilir.
- Yürüme, kol ve el çalışmalarına ağırlık verilir.
- İş-uğraşı tedavi yaklaşımı önemlidir.
Kaynak:
- Dr. Şehim Kutlay – Nörorehabilitasyonda Kullanılan Özel Kinezyoterapi Yöntemleri – Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon